شش خطی 15
تواضع، میانه‌روی، فروتنی (Qian)

اسامی دیگر:

اعتدال، نماد فروتنی، پایین ماندن و به بالا برده شدن، فروتنی محترمانه، میانه روی، خاضع و فروتن

متن اصلی و تفسیر ای چینگ - تصویر شش خطی 15 - تواضع، میانه‌روی، فروتنی (Qian) از جدول یی چینگ

واکاوی و توضیح:

ریشه‌شناسی و مفهوم کلیدی:

این «چیان» به معنای «تواضع و فروتنی» است و کاملاً با «چیان» شش‌خطی اول متفاوت است. چینی‌ها اغلب واژهٔ «فروتن» را با «خوش‌برخورد» و «مؤدب» پیوند می‌دهند. «چیان-هه» به معنای «فروتن و خوش‌برخورد» و «چیان-گونگ» به معنای «فروتن و مؤدب» است. ایده‌نگار این شش‌خطی از دو بخش تشکیل شده است: تصویر صورت یک مرد با دهان باز در سمت چپ، که «سخن گفتن» را نشان می‌دهد، و در سمت راست، دو دسته گندم با یک دست (دارای سه انگشت باز) در میان آن‌ها، که نماد فرآیند تقسیم عادلانه و متوازن کردن است.
در نتیجه، فرد در این وضعیت، خود میانه‌رو، متواضع و فروتن است، در نتیجه می‌تواند با گفتار و کردار خویش، چیزها را به توازن و تعادل برساند.

ساختارشناسی و درک نمادها: کوه در پایین، زمین در بالا

بر این اساس، تصویر کوهی را می‌بینیم که درون زمین فرو رفته و با آن هم‌سطح شده است؛ گویی بلندی کاهش یافته و پستی پر شده است.

کوه نماد انبوه فضایل اخلاقی، تسلط بر ذهن، تشخیص درست و وقار است، در حالی که زمین نماد گشودگی، پذیرش و خدمت به دیگران است. این ترکیب، هر دو اصل کلیدی این شش‌خطی را نشان می‌دهد:
۱.فروتنی، علیرغم دارایی‌ها و توانمندی‌های درونی.
۲.کاهش فزونی‌ها و افزایش کاستی‌ها(ایجاد تعادل و توازن).

سیر معنایی:

فروتنی و تواضع، ثمره‌ی واقعیِ دارایی بزرگ(۱۴) است. انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانايى رسد، متواضع مى شود.(امام علی)

یکی از یادگیری‌های استادلائو(لائودزو) از ای‌جینگ این سه گنج است: شفقت، رضایت و فروتنی.

لائودزو: «من سه گنج دارم که بسیار عزیز و گرانبها می‌دانم. اول شفقت است. دوم رضایت (غنای درونی) است. سوم فروتنی(میانه‌روی-تواضع) است. تنها کسانی که مشفق هستند ترسی ندارند. تنها کسانی که راضی هستند می‌توانند بزرگوار باشند. تنها کسانی که فروتن هستند می‌توانند رهبری کنند.»

  • ۱۳ (همسانی با مردم: شفقت و همدلی که باعث می‌شود فرد ترسی از رویارویی با رودخانهٔ بزرگ مشکلات و حل آن‌ها نداشته باشد.
  • ۱۴ (دارایی بزرگ: رضایت و غنای درونی که نتیجه‌ی آن بزرگواری و سخاوتمندیست.
  • ۱۵ (تواضع: هدف نهایی رسیدن به عدل است؛ یعنی قرار دادن چیزها در جای درست آن؛ افزودن به کم و کم کردن فزونی یافته؛ این ویژگی اصلی فرد در این وضعیت است. پس همانطور که در سنجش بیان شده، «رهبر به نتیجه(سرانجام-هدف-پایان) می‌رسد».

ویژگی‌های روانی-عملکردی:

در این حالت، فرد کوه (نماد تسلط بر ذهن، تشخیص درست و نترسیدن) را در درون خود، و زمین (نماد ذهن باز، پذیرش کامل و روحیهٔ خدمتگزاری) را در هوشیاری و عملکرد دارد. بدین ترتیب، قضاوت دیگران بر تشخیص درست او و اقدام کردن بر اساس آن تأثیری نمی‌گذارد.

از این رو به روشنی دیده می‌شود که فروتنی به معنای حقارت، ضعف، خودکم‌بینی یا انفعال نیست. فروتنی حقیقی، همراه با اقتدار درونی (کوه) و خدمتی فعال (زمین) است که ریشه در انبوه فضایل درونی (کوه در پایین)، خاکی‌بودن و عدم خودبزرگ‌بینی (زمین در بالا) دارد؛ عظمت حقیقی، کوچک می‌نماید.

به این ترتیب، فرد متواضع می‌تواند بدون جار و جنجال کارها را پیش برد و اقدامات لازم برای انجام وظایف و متعادل کردن چیزها را انجام دهد. در نهایت نیز، دستاوردها سکوت ذهن و عدم‌خودبزرگ‌بینی او را برهم نمی‌زند تا این فروتنی تا پایان حفظ شود.

معرفی، سنجش، تصویر و خطوط بر اساس توضیحات ریچارد ویلهلم

معرفی شش خطی

این شش‌خطی از سه‌خطی کن، «ساکن ماندن، کوه» و «زمین» تشکیل شده است. شش‌خطی کوه، جوان‌ترین پسر «نیروی آفریننده (1)» است. نماینده‌ی آسمان و زمین. کوه برکات آسمانی، ابر و باران را به گرد قله‌اش جمع می‌کند و با انوار آسمانی می‌درخشد. این مثال نشان از معنای تواضع و چگونگی عملکردش در انسانی بزرگ و قوی دارد. «کی‌اون، زمین»، بالا ایستاده است. افتادگی ویژگی زمین است: این همان دلیلی است که زمین در این شش‌خطی با اینکه در بالا است، به عنوان والا و آبرومند ظاهر شده است. این نشان می‌دهد تواضع و میانه‌روی در انسان‌های فروتن و ساده چگونه عمل می‌کند: آن‌ها به وسیله‌ی آن بلندمرتبه می‌شوند.

سنجش شش‌خطی:

از «ون‌وانگ (شاه ون)» نگارنده‌ی ای‌جینگ (~سده‌ی نه تا یازدهم پیش از میلاد)

«تواضع» موفقیت‌ می‌آفریند. انسان برتر وظایفش را انجام می‌دهد.

این قانون آسمان است که پر را خالی کند و «متواضع»(فروتن) را پر کند؛ مثل خورشید ظهرگاهی که طبق قانون آسمان باید پایین رود؛ و در پایین‌ترین جایگاهش طلوع کند. در تبعیت از همین قانون، ماه وقتی کامل شود افول می‌کند و وقتی کاملاً تاریک شد، دوباره شروع به روشن شدن می‌کند. این قانون آسمانی در میان انسان‌ها هم پا بر جا است. روی زمین هم پُر خالی می‌شود و خالی پُر. آب از بالای کوه به پایین سرازیر می‌شود و دره‌های فرودست را پر می‌کند. به همین ترتیب، انسان‌ها هم عاشق تواضع هستند و مجذوب آن می‌شوند. قوانین نانوشته‌ای هست که سرنوشت انسان‌ها را رقم می‌زنند، اما این رفتار خود شما است که تعیین می‌کند در معرض نیروهایی قرار بگیرید که به شما کمک می‌کنند، یا نیروهایی که به شما آسیب می‌رسانند. وقتی با داشتن جایگاهی مهم متواضع بمانید، با نور خِرَد می‌درخشید؛ وقتی در جایگاهی پایین متواضع باشید، کاملاً دیده می‌شوید. در نتیجه می‌توانید بدون اینکه دستاوردهای خود را به رخ دیگران بکشید کار خود را به خوبی انجام داده و به پایان رسانید.

تصویر شش‌خطی:

منسوب به «کنفسیوس» (~سده‌ی ششم تا پنجم پیش از میلاد)

کوهی درون زمین: نگاره‌ی «تواضع». در نتیجه انسان برتر زیاد را می‌کاهد، و خیلی کم را می‌افزاید. او چیزها را می‌سنجد و آن‌ها را برابر می‌کند.

دارایی زمینی که کوه درون آن پنهان است دیده نمی‌شود، چون کوهْ در اعماق زمین است و قله‌ی آن از زمین بیرون نمی‌آید. به این ترتیب، بالا و پایین مکمل یکدیگر می‌شوند و سطحی هموار را حاصل می‌کنند. اینجا تأثیری که رسیدن به آن زمان زیادی گرفته، اما هنگام دستیابی و محقق شدن بدیهی تلقی می‌شود، به عنوان تصویر شش‌خطی در نظر گرفته شده است. شما هم در زندگی همین‌ کار را انجام دهید؛ هر چه در آن افراط شده را متعادل کنید که ریشه‌ی نارضایتی‌های اجتماعی در آن است و اینگونه شرایطی متعادل و برابر خلق کنید.

گفتارهای شش خطی 15

امام علی: انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانايى رسد، متواضع مى شود(إِذا تَفَقَّهَ الرَّفيعُ تَواضَعَ).

انجیل متی [Matt. 23: 11 - 12]: هر چه بیشتر به دیگران خدمت کنید، بزرگتر خواهید بود، زیرا بزرگی در خدمت کردن است. و هر که خود را بلند کند، پست گردد و هر که خود را فروتن سازد سرافراز گردد.

انجیل اشعیا [Isa. 40: 4]: هر درّه‌ای‌ برافراشته‌ و هر كوه‌ و تلّی‌ پست‌ خواهد شد؛ و كجیها راست‌ و ناهمواریها هموار خواهد گردید.

انجیل یعقوب [Jas. 4: 6]: لیکن او فیض زیاده می‌بخشد. بنابراین می‌گوید، خدا متکبّران را مخالفت می‌کند، امّا فروتنان را فیض می‌بخشد.

امام حسن عسکری: فروتنى نعمتى است که بر آن حسد نبرند(التَّواضُعُ نِعمَةٌ لایُحسَدُ عَلَیها). 

تجربه‌ها و سوالات 15

هنوز گفت و گویی برای شش خطی 15 ثبت نشده

با ثبت تجربه و حتی پرسش خود به بهبود درک دیگران هم کمک کنید

متن اصلی خطوط از «وو‌وانگ» (پسر شاه‌ون) و «دوک ژو» (برادر کوچک‌تر شاه‌ون)، که پس از درگذشت وی به کتاب افزوده شد
(~سده‌ی یازدهم پیش از میلاد)

خط اول:

انسان برتر نسبت به تواضعی که دارد متواضع است و می‌تواند از رودخانه‌ی بزرگ عبور کند.
خوش‌اقبالی.

تفسیر خط اول

انجام کارهای بزرگ و پر خطر –که در یی‌جینگ با عبور از رودخانه‌ی بزرگ به تصویر در آمده- با بررسی‌ جوانب و احتمالات گوناگون و پیچیده، بسیار دشوار و سخت می‌شوند. از طرف دیگر، کارهایی که سریع و ساده پیگیری شوند، به راحتی انجام می‌شوند. به همین دلیل ساده بگیرید و متواضع و میانه‌رو باشید، یعنی: برای انجام کارها درخواست یا شرط و شروط نداشته باشید و سریع و راحت آ‌ن‌ها را انجام دهید. وقتی ادعایی نداشته باشید، با مقاومتی روبرو نمی‌شوید و اینگونه می‌توانید کارهای سخت را هم به عهده بگیرید و انجام دهید.

خط دوم:

تواضعی که نمایان می‌شود.
درستی و محکمی خوش‌اقبالی به بار می‌آورد.

تفسیر خط دوم

مرد نیکو از خزانه‌ی نیکوی دل خود، چیزهای خوب برمی‌آورد و مرد بد از خزانه‌ی بد، چیزهای بد بیرون می‌آورد [Matthew 12:35] خلق و خوی بسیار فروتنانه‌ی شما که خودش را در رفتارتان نمایان می‌کند، مایه‌ی خوش‌اقبالی شما می‌شود؛ چون فرصت اعمال تأثیرات ماندگاری را به دست می‌آورید که هیچکس نمی‌تواند در ایجاد آن‌ها دخالت کند.

خط سوم:

انسان برتر با تواضع و شایستگی کارها را به سرانجام می‌رساند.
خوش‌اقبالی.

تفسیر خط سوم

این خط مرکز شش‌خطی است و به راز اصلی آن نزدیک است. آوازه‌ی شما به خاطر دستاوردهای به دست آمده به همه جا رسیده است. اگر گرفتار شهرت شوید، به زودی با بحران روبرو می‌شوید و سختی‌های شما زیاد می‌شوند. اما برعکس، اگر علیرغم شایستگی‌تان «متواضع» بمانید، محبوب می‌شوید و کمک‌های لازم برای پیش بردن کارتان را به دست می‌آورید.

خط چهارم:

کاری نیست که در هماهنگی و سود رساندن به تواضعِ رو به پیشرفت نباشد.

تفسیر خط چهارم

در اینجا هر چیزی به اندازه است و تواضع در رفتارتان، حتی می‌تواند بسیار بیشتر شود. با اینکه در هرچیزی می‌توان زیاده‌روی کرد، به هرحال اینجا این کار مناسب است؛ چون جایگاه شما در میان یاری دهندگان شایسته ( سه خطی پایین) و حاکمی مهربان (سه‌خطی بالا)، جایگاه پر مسئولیتی است. از اعتماد مردی در جایگاه برتر نباید سوء استفاده کنید و شایستگی‌های فردی در جایگاه پایین را نباید پوشیده نگه دارید. تواضع در چنین جایگاهی، با اشتیاق در عمل خود را نشان می‌دهد. افرادی هستند که به دنبال پیش‌قدم شدن (برجستگی و شناخته شدن) نیستند: آن‌ها از مسئولیت می‌گریزند، آنچه دریافت می‌کنند اصلا با کاری که می‌کنند برابر نیست و عناوین تو خالی یدک می‌کشند. این مخالف تواضعی است که اینجا مطرح شده است.

خط پنجم:

دارایی‌ها را به رخ همسایگان نمی‌کشد.
حمله‌ای زورمندانه پسندیده است.
چیزی نیست که هماهنگ و سودمند نباشد.

تفسیر خط پنجم

تواضع نباید با طبعی ضعیف و مهربان که اجازه می‌دهد کارها هر طور که می‌خواهند پیش روند یکی پنداشته شود. وقتی مسئولیتی دارید، باید به اقدامات زورمندانه متوسل شوید. نباید با به رخ کشیدن برتری خود به دنبال تأثیر گذاری باشید، اما باید نسبت به اطرافیان خود اطمینان داشته باشید. اقدامات شما باید کاملاً هدفمند و به دور از درگیری‌های شخصی باشد. در اینصورت توانسته‌اید تواضع را در عین شدّت محقق کنید.

خط ششم:

تواضعی که آشکار می‌شود.
این پسندیده است که سپاه را برای تنبیه کردن شهر و کشور خود به حرکت در آورد.

تفسیر خط ششم

اگر واقعا پاکدل باشید، تواضع شما در زندگی دیده می‌شود. شما در این حالت باید با نیروی کامل وارد عمل شوید. وقتی دشمنی به وجود می‌آید ساده‌ترین کار انداختن تقصیر بر گردن طرف مقابل است. فردی ضعیف شاید مورد اهانت قرار بگیرد، عقب بکشد و خود خوری کند. او فکر می‌کند دفاع نکردن از حقوقش تواضع است. تواضع حقیقی الهام بخش شما است تا درون خود و نزدیکان‌تان نظم ایجاد کنید. برای این کار باید شجاعت به کار گرفتن سپاهیان‌تان را بر علیه خودتان داشته باشید.