لوح زمرد هرمس ترجمه‌ی جابر بن حیان(۱۰۰ش یا ۱۹۴ش) :
- حقیقتی بیگمان که شکی در آن نیست:
- به راستی که بالا از پایین، و پایین از بالاست
- کارهای شگفت انگیزی از یک، چنانچه همه‌ی چیزها از یک بوده است
- پدرش خورشید(ینگ، روح، ملکوت، اثر گذار) و مادرش ماه(یین، ماده، ملک، تأثیر پذیر) است
- زمین آن را در شکمش حمل کرد، و باد او را در شکم خوراک داد
- و آتش زمین شد
- زمین را از لطایف خوراک دهید
- با نیرویی نیرومند از زمین به آسمان توان رفت
- و اینگونه بر بالا و پایین تسلط یافت
- [جابر بن حیان -اسطقس الاس علی رای الفلاسفه. جلد دوم ]
- (حقیقت از ریشه‌ی «حق» و به معنای جزء پایدار هر چیز است.)
ترجمه اسحاق نیوتن از لوح زمرد هرمس(۱۶۸۰ میلادی):
۱- این حقیقتی خالی از دروغ، قطعی و برترین است!
۲- همان که در پایین است در بالا هم هست، و همان که در بالاست در پایین هم هست و (اینها از برای این است که) شگفتی‌های آن یگانه‌ی یکتا را به انجام رسانند.
۳- و اینچنین است که همه چیز از یک و تعمق آن یک(فکر یا اراده‌ی خدا) برخاسته: از این رو همه چیز زاده‌ی آن یکتا و سازگار(با او) است.
۴- خورشید پدرش، ماه مادرش، باد در شکم حاملش، و زمین پرستارش است،
۵- پدر تمام بی‌نقصی‌ها در تمام جهان اینجاست.
۶- نیرو و قدرتش کامل است اگر به زمین تبدیل شود.
۷- جدا کن زمین را از آتش، زمخت را از لطیف، به زیبایی و با تلاشی بسیار.
۸- او از زمین به آسمان رفته و از آسمان به زمین میآید و (اینگونه) دارای نیروی همه‌ی چیزهای برتر و پست می‌شود.(به کمال می‌رسد.)
۹- اینگونه دارای شکوه و درخشش همه‌ی جهان، و به دور از تمام تاریکی‌ها می‌شوید. -- (الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور - بقره : ۲۵۷)
۱۰- قدرت آن بالاتر از هر قدرتی است. زیرا نرمی هر چیزی را شکست می‌دهد و به هر چیز زمخت و سفتی نفوذ میکند.
۱۱- اینگونه دنیا آفریده شد.
۱۲- دریافت‌های تحسین برانگیزی اینجا هست و از اینها به دست میآید که معنا و فرآیندش گفته شد.
۱۳- به همین دلیل من هرمس سه گانه(سه بار متولد شده) نامیده می‌شوم، که دارای هر سه سطح دانایی تمام هستی هستم.
۱۴- آنچه را درباره عملکرد خورشید گفته‌ام به انجام رسیده و پایان یافته است.(شاید منظور این است که پایین آمدن کامل شده و باید فرآیند بالا رفتن و جدا شدن زمین از آتش وجودمان را طی کنیم.)
[دابز ۱۹۸۸: ۱۸۳-۴]
مفاهیم مشترک لوح زمرد هرمس با قرآن (کمال و تزکیه)
مفهوم کمال
مفهومی که در دو سطر پایانی ترجمه‌ی جابربن حیان به آن اشاره شده
«با نیرویی نیرومند از زمین به آسمان توان رفت
و اینگونه بر بالا و پایین تسلط یافت»
و همچنین این بخش از لوح زمرد، ترجمه‌ی اسحاق نیوتن:
۸- او از زمین به آسمان رفته و از آسمان به زمین میآید و (اینگونه) دارای نیروی همه‌ی چیزهای برتر و پست می‌شود.
۹- اینگونه دارای شکوه و درخشش همه‌ی جهان، و به دور از تمام تاریکی‌ها می‌شوید.
مفهومی است که در مفاهیم ادیان ابراهیمی مثل اسلام و همچنین سایر کتاب‌ها و ادیان آسمانی مثل ای جینگ به آن پرداخته شده و نمونه‌ای از آن از قول عارف قرن هفتم عزیز الدین نسفی آورده شده است:
بخشی از کتاب انسان کامل: بدان که در عالم کبیر سه سموات و سه ارض است یکی سموات و ارض خاصّ در عالم جبروت است و یکی سموات و ارض خاصّ در عالم ملکوت است و یکی سموات و ارض خاصّ در عالم ملک است «تنزیلاً ممّن خلق الارض و السموات العلی»: این سموات و ارض اوّل‌اند. «الرحمن علی العرش استوی» این سموات و ارض دوّم‌اند. «له ما فی السموات و ما فی الارض و ما بینهما» این سموات و ارض سوّم‌اند. «و ما تحت الثری»: ثری عبارت از مزاج است و در تحت مزاج عالم مرکّبات است. و در مرکّبات هم سه سموات و سه ارض است؛ جمله شش میشوند. «هو الذی خلق السموات و الارض فی ستّۀ ایّام». یوم عبارت از مرتبه است، یعنی «در شش مرتبه بیافریدیم». «ثمّ استوی علی العرش» ثمّ بر تر آن است، یعنی بعد ازین شش مرتبه بر عرش مستوی شد. مراد ازین انسان کامل است که در نزول از سه سموات و سه ارض بگذشت، و در عروج از سه سموات و سه ارض بگذشت، آنگاه بر عرش مستوی شد؛ یعنی از عقل اوّل بیامد، و باز بعقل اوّل رسید، و دایره تمام کرد. و عقل اوّل بر عرش مستوی است، وی هم بر عرش مستوی شد. و تفسیر این آیه باین آیۀ دیگر میکند که میآید: «يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ ( مِمَّا تَعُدُّونَ)».
«با نیرویی نیرومند از زمین به آسمان توان رفت
و اینگونه بر بالا و پایین تسلط یافت»
و همچنین این بخش از لوح زمرد، ترجمه‌ی اسحاق نیوتن:
۸- او از زمین به آسمان رفته و از آسمان به زمین میآید و (اینگونه) دارای نیروی همه‌ی چیزهای برتر و پست می‌شود.
۹- اینگونه دارای شکوه و درخشش همه‌ی جهان، و به دور از تمام تاریکی‌ها می‌شوید.
مفهومی است که در مفاهیم ادیان ابراهیمی مثل اسلام و همچنین سایر کتاب‌ها و ادیان آسمانی مثل ای جینگ به آن پرداخته شده و نمونه‌ای از آن از قول عارف قرن هفتم عزیز الدین نسفی آورده شده است:
بخشی از کتاب انسان کامل: بدان که در عالم کبیر سه سموات و سه ارض است یکی سموات و ارض خاصّ در عالم جبروت است و یکی سموات و ارض خاصّ در عالم ملکوت است و یکی سموات و ارض خاصّ در عالم ملک است «تنزیلاً ممّن خلق الارض و السموات العلی»: این سموات و ارض اوّل‌اند. «الرحمن علی العرش استوی» این سموات و ارض دوّم‌اند. «له ما فی السموات و ما فی الارض و ما بینهما» این سموات و ارض سوّم‌اند. «و ما تحت الثری»: ثری عبارت از مزاج است و در تحت مزاج عالم مرکّبات است. و در مرکّبات هم سه سموات و سه ارض است؛ جمله شش میشوند. «هو الذی خلق السموات و الارض فی ستّۀ ایّام». یوم عبارت از مرتبه است، یعنی «در شش مرتبه بیافریدیم». «ثمّ استوی علی العرش» ثمّ بر تر آن است، یعنی بعد ازین شش مرتبه بر عرش مستوی شد. مراد ازین انسان کامل است که در نزول از سه سموات و سه ارض بگذشت، و در عروج از سه سموات و سه ارض بگذشت، آنگاه بر عرش مستوی شد؛ یعنی از عقل اوّل بیامد، و باز بعقل اوّل رسید، و دایره تمام کرد. و عقل اوّل بر عرش مستوی است، وی هم بر عرش مستوی شد. و تفسیر این آیه باین آیۀ دیگر میکند که میآید: «يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ ( مِمَّا تَعُدُّونَ)».
ای جینگ، قرآن، لوح زمرد هرمس و کمال
قرآن و عرفان اسلامی: در توضیحات عزیزالدین نسفی و مصداق‌هایی قرآنی آورده شده از ایشان نیز این فرآیند دایره وار از بالا به پایین آمدن، و حرکت از پایین به بالا و پیمودن شش‌سطح یا شش مرتبه‌ی آفرینش به منظور بازگشتن به اصل خویش مشهود بود که ارتباط شش سطح آفرینش، پیمودن مسیر از پایین به بالا و رسیدن به کمال به معنی برتری یافتن انسان از این شش سطح را می‌توان دید.
لوح زمرد: این مفهوم در ترجمه‌ی نیوتون از لوح زمرد که در بالا به آن اشاره شد به وضوح دیده می‌شود.(۸- او از زمین به آسمان رفته و از آسمان به زمین میآید و (اینگونه) دارای نیروی همه‌ی چیزهای برتر و پست می‌شود. ۹- اینگونه دارای شکوه و درخشش همه‌ی جهان، و به دور از تمام تاریکی‌ها می‌شوید)
ای جینگ: در ای جینگ، شش خطی شش سطح را نشان می‌دهد و از پایین به بالا ساخته شده است. این همان فرآیند رشد و حرکت از زمین به سمت آتش (نور اولیه‌ای که خلقت از آن آغاز شده) است. این فرآیند در رشد فردی به معنای جدا شدن از آنچه که نیستیم، یعنی فاصله گرفتن از افکار، احساسات و خیالاتی است که به زمین یا بدن تعلق دارند، و یافتن یا مستقر شدن در حقیقت خود است.
در واقع، با استفاده از ای جینگ و شناخت مفاهیم کلی و جزئی آن، ما سعی در شناخت زندگی همانطور که هست، درک نگاه و رفتار هماهنگ در هر وضعیت درونی یا بیرونی زندگی و چگونگی پیمودن مسیر رشد هستیم تا از آسیب یا ناهماهنگی با جریان زندگی دور شویم و به هماهنگی با حقیقت خود (آتش، گوهر ذات، جام جهان نما و ...) نزدیک‌تر شویم.
لوح زمرد: این مفهوم در ترجمه‌ی نیوتون از لوح زمرد که در بالا به آن اشاره شد به وضوح دیده می‌شود.(۸- او از زمین به آسمان رفته و از آسمان به زمین میآید و (اینگونه) دارای نیروی همه‌ی چیزهای برتر و پست می‌شود. ۹- اینگونه دارای شکوه و درخشش همه‌ی جهان، و به دور از تمام تاریکی‌ها می‌شوید)
ای جینگ: در ای جینگ، شش خطی شش سطح را نشان می‌دهد و از پایین به بالا ساخته شده است. این همان فرآیند رشد و حرکت از زمین به سمت آتش (نور اولیه‌ای که خلقت از آن آغاز شده) است. این فرآیند در رشد فردی به معنای جدا شدن از آنچه که نیستیم، یعنی فاصله گرفتن از افکار، احساسات و خیالاتی است که به زمین یا بدن تعلق دارند، و یافتن یا مستقر شدن در حقیقت خود است.
در واقع، با استفاده از ای جینگ و شناخت مفاهیم کلی و جزئی آن، ما سعی در شناخت زندگی همانطور که هست، درک نگاه و رفتار هماهنگ در هر وضعیت درونی یا بیرونی زندگی و چگونگی پیمودن مسیر رشد هستیم تا از آسیب یا ناهماهنگی با جریان زندگی دور شویم و به هماهنگی با حقیقت خود (آتش، گوهر ذات، جام جهان نما و ...) نزدیک‌تر شویم.
مفهوم تزکیه
همچنین مفهومی که در بخش زیر از لوح زمرد آمده
«جدا کن زمین را از آتش، زمخت و ناخالص را از نازک و نرم، به زیبایی و با تلاشی بزرگ(جدی و بسیار). با نیرویی نیرومند از زمین به آسمان توان رفت» - جابربن حیان
می‌تواند هم معنی با آیات زیر باشد:
آیه‌ی ۹ سوره‌ی شمس:
قطعا هر كس آن را پاك گردانيد رستگار شد.
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿۹﴾
و هر كه آلوده‌اش ساخت قطعا درباخت.
وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا﴿۱۰﴾
آیه‌ی ۱۴ سوره‌ی اعلی:
قطعا هر كس پاكى پيشه كرد، رستگار شد.
قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ﴿۱۴﴾
[و هم چنين هر كسى كه] نام پروردگار خود را ياد كرد و نماز گزارد
وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ﴿15﴾
تزکیه از ماده «زـ ک ـ و» و در لغت به معنای استوار ساختن و دور کردن شئ از عیب و کاستی و ایجاد رشد، برکت و طهارت در آن یا به معنای دور دانستن شئ از عیوب و گواهی به پاکی و طهارت آن است.
تفاوت تزکیه با تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر دستیابی به «طهارت» در برابر «رجس» و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در تهذیب، حاصل شدن صلاح و خلوص، مورد نظر است.
تزکیه به صورتهای گوناگون بیش از ۲۰ بار در قرآن به کار رفته و افزون بر آن از واژه‌ها و موضوعات دیگر مرتبط با تزکیه نیز استفاده شده است. توضیح واژه‌ی تزکیه برگرفته از توضیحات بخش دانشنامه‌ی اسلامی در سایت آبادیس است.
«جدا کن زمین را از آتش، زمخت و ناخالص را از نازک و نرم، به زیبایی و با تلاشی بزرگ(جدی و بسیار). با نیرویی نیرومند از زمین به آسمان توان رفت» - جابربن حیان
می‌تواند هم معنی با آیات زیر باشد:
آیه‌ی ۹ سوره‌ی شمس:
قطعا هر كس آن را پاك گردانيد رستگار شد.
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿۹﴾
و هر كه آلوده‌اش ساخت قطعا درباخت.
وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا﴿۱۰﴾
آیه‌ی ۱۴ سوره‌ی اعلی:
قطعا هر كس پاكى پيشه كرد، رستگار شد.
قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ﴿۱۴﴾
[و هم چنين هر كسى كه] نام پروردگار خود را ياد كرد و نماز گزارد
وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ﴿15﴾
تزکیه از ماده «زـ ک ـ و» و در لغت به معنای استوار ساختن و دور کردن شئ از عیب و کاستی و ایجاد رشد، برکت و طهارت در آن یا به معنای دور دانستن شئ از عیوب و گواهی به پاکی و طهارت آن است.
تفاوت تزکیه با تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر دستیابی به «طهارت» در برابر «رجس» و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در تهذیب، حاصل شدن صلاح و خلوص، مورد نظر است.
تزکیه به صورتهای گوناگون بیش از ۲۰ بار در قرآن به کار رفته و افزون بر آن از واژه‌ها و موضوعات دیگر مرتبط با تزکیه نیز استفاده شده است. توضیح واژه‌ی تزکیه برگرفته از توضیحات بخش دانشنامه‌ی اسلامی در سایت آبادیس است.
متن اصلی عربی و انگلیسی لوح زمرد
همچنین می‌توانید از صفحه‌ی سکرت تکستز (متون مقدس) برای دسترسی به ترجمه‌های بیشتر انگلیسی و توضیحاتی در مورد آن استفاده کنید.
متن عربی ترجمه‌ی جابر بن حیان از لوح زمرد هرمس(۱۰۰ش یا ۱۹۴ش)
حقا يقينا لا شك فيه
إن الأعلى من الأسفل والأسفل من الأعلى
عمل العجائب من واحد كما كانت الأشياء كلها من واحد
وأبوه الشمس وأمه القمر
حملته الأرض في بطنها وغذته الريح في بطنها
نار صارت أرضا
اغذوا الأرض من اللطيف
بقوة القوى يصعد من الأرض إلى السماء
فيكون مسلطا على الأعلى والأسفل
[جابر بن حیان -اسطقس الاس علی رای الفلاسفه. جلد دوم ]
إن الأعلى من الأسفل والأسفل من الأعلى
عمل العجائب من واحد كما كانت الأشياء كلها من واحد
وأبوه الشمس وأمه القمر
حملته الأرض في بطنها وغذته الريح في بطنها
نار صارت أرضا
اغذوا الأرض من اللطيف
بقوة القوى يصعد من الأرض إلى السماء
فيكون مسلطا على الأعلى والأسفل
[جابر بن حیان -اسطقس الاس علی رای الفلاسفه. جلد دوم ]
متن انگلیسی ترجمه اسحاق نیوتن از لوح زمرد هرمس(۱۶۸۰ میلادی)
- Tis true without lying, certain & most true.
- That wch is below is like that wch is above & that wch is above is like yt wch is below to do ye miracles of one only thing.
- And as all things have been & arose from one by ye mediation of one: so all things have their birth from this one thing by adaptation.
- The Sun is its father, the moon its mother,
- the wind hath carried it in its belly, the earth its nourse.
- The father of all perfection in ye whole world is here.
- Its force or power is entire if it be converted into earth.
- 7a) Seperate thou ye earth from ye fire, ye subtile from the gross sweetly wth great indoustry.
- It ascends from ye earth to ye heaven & again it desends to ye earth and receives ye force of things superior & inferior.
- By this means you shall have ye glory of ye whole world & thereby all obscurity shall fly from you.
- Its force is above all force. ffor it vanquishes every subtile thing & penetrates every solid thing.
- 11a) So was ye world created.
- From this are & do come admirable adaptaions whereof ye means (Or process) is here in this.
- Hence I am called Hermes Trismegist, having the three parts of ye philosophy of ye whole world.
- That wch I have said of ye operation of ye Sun is accomplished & ended.
- [Dobbs 1988: 183-4.]